بی اختیاری ادرار به معني ادرار كردن غیر ارادي بدون هرگونه علت عضوي. یكي از اختلالات شایع دوران كودكي است كه میتواند براي كودك و خانواده او آزار دهنده باشد. شب ادراري یا خیس كردن رختخواب به عنوان تداوم خود به خود و نامناسب ادرار در هنگام خواب پس از سني كه انتظار مي رود تا كودك كنترل مثانه را به دست آورده باشد، تعریف شده است. این سن باید حداقل 5 سال باشد.بی اختیاري ادرار بر اساس معیار هاي پنجمین ویرایش DSM- راهنماي تشخیصي و آماري اختلالات رواني 5
به سه دسته فقط روزانه، فقط شبانه و شبانه و روزانه )تركیبي(تقسیم میشود.
7 و 12 ساله به ترتیب ، شیوع شب ادراري در میان كودكان 5
10 و 6 درصد گزارش شده است. همچنین، شب ، حدود 15
ادراري در هر سال 15 درصد بهبود خود به خود را نشان می
دهد. شب ادراري را یك وضعیت پزشكي شایع میداند كه تحت
تأثیر وراثت قرار دارد و اظهار میدارد كه این اختلال بر كودك
و والدین او اثر میگذارد، میتواند باعث اضطراب، شرمساري و
احساس حقارت در آنها گردد و اثرات مخربي بر روي اعتماد
به نفس و خلق كودكان، به خصوص در كودكان و نوجوانان
بالاتر از 10 سال داشته باشد.
كودكان دچار بي اختیاري ادرار احساس انزوا و تفاوت را نسبت
به اطرافیان خود دارند و بعضي از آنها اعتماد به نفس پایین
تری را از خود نشان میدهند.
رفتاري بالیني و علایم مانند، غم و اندوه، دمدمي بودن،
احساس ناراحتي، خجالت، تحقیر و احساس گناه واكنش هاي
معمول و قابل فهم نسبت به مشكلات خیس كردن رختخواب
است.براي درمان شب ادراري، راههاي مختلفي مانند درمان های
دارویي و غیر دارویي پیشنهاد شده است كه البته هیچ كدام راه
حل مطلقي نیست.
به عقیده بسیاري از متخصصان، یكي از استراتژي هاي
مناسب جهت سازگاري، استفاده از بازي است.
معیارهاي ورود به مطالعه شامل ملاكهاي براي تشخیص شب ادراري، قرار گرفتن در محدوده DSM-5 سني 6 تا 10 سال،تشخیص اختلال شب ادراري توسط فوق
تخصص روانپزشك كودك و نوجوان و دسترسي كودك به
گوشي تلفن همراه با سیستم عامل اندروید یا تبلت و عدم وجود
اختلالات جسمي و فیزیكي در كودك بود. همچنین، عدم تمایل
خانواده وي به ادامه شركت در پژوهش و بروز شرایط
خاصي براي كودك، خانواده و عدم پیروي از برنامه مداخله
به عنوان معیارهاي خروج در نظر گرفته شد.خلاصهاي از جلسات به شرح زیر است:
جلسه اول: آشنایي با اعضاي هر دو گروه، معرفي اهداف
پژوهش و تكمیل فرم رضایتنامه آگاهانه توسط خانواده، آموزش نحوه پر كردن چكلیست تعداد دفعات شب ادراري محقق ساخته درخواست از خانوادهها براي ثبت تعداد دفعات شب ادراري كودك به مدت سه هفته.
جلسه دوم: نصب بازي آموزشي – تفریحي )شبنم( بر روي
تبلت و تلفن همراه كودكان گروه آزمایش، آموزش نحوه كار با آن به والد و كودك و همچنین، از والدین خواسته شد كه به مدت سه
هفته به صورت یك روز در میان بازي را در اختیار كودك
قرار دهند تا از این بازي استفاده كند و همزمان تعداد دفعات شب ادراري كودك ثبت گردد. از گروه شاهد نیز خواسته شد كه همانند
روند قبلي تعداد دفعات شب ادراري را به مدت سه هفته دیگر ثبت كنند.
جلسه سوم: دریافت چك لیست از هر دو گروه و اهداي بازي
به عنوان تقدیر به اعضاي گروه شاهد.
بازي طراحي شده برگرفته از محیط طراحي و برنامه نویسي بوده و به صورت نصب بر روي سیستم عامل اندروید Unity اجرا میشود. این بازي بر اساس مداخلات رفتاري در درمان شب ادراري و به صورت محقق ساخته میباشد و با كمك یك گروه مهندسي و گروه دوبله ساخته شده است. شواهد نشان مي دهد كه شب ادراري، یكي از شایعترین اختلالهاي دوران كودكي بعد از بیماریهاي آلرژیك است و با پیامدهاي فردي، خانوادگي و اجتماعي همراه میشود.
گرچه رفتار درماني و دارو درماني، هر دو درمانهاي مؤثر
این اختلال هستند، اما استفاده از داروها به دلیل نتیجه گیري
سریعتر بیشتر مورد توجه است و استفاده از رفتار درماني با
وجود پایدارتر بودن نتایج بهبودي به دلیل وقتگیر بودن آموزش
و جوابدهي دیرتر اغلب كمتر مورد استفاده قرار میگیرد.
نتایج پژوهش حاضر، آشكار كرد كه استفاده از روشهاي رفتار درماني به شیوه بازیهاي اندرویدي در كودكان مبتلا به شب ادراري باعث كاهش تعداد دفعات شب ادراري در این كودكان شد.
